Inhoud
- Doel
- Toestemming
- Vier pilots
- Uitleg loondispensatie
- Werkgevers geen behoefte aan loondispensatie
- Verzet tegen invoering van loondispensatie groeit
- Voorstel loondispensatie ingetrokken
- Van Ark kondigt 'breed offensief' arbeidsbeperkten aan
- Wijziging Participatiewet en Ziektewet middels breed offensief
Minder betalen dan wettelijk minimumloon
De werkgever mag minder dan het wettelijk minimumloon betalen als een werknemer door zijn arbeidsbeperking minder productief is, de zogeheten
loondispensatie. Naast het loon ontvangt de werknemer een aanvullende uitkering van de gemeente. Uitgangspunt daarbij is dat werken moet lonen. Het inkomen is altijd hoger dan het uitkeringsniveau. Op termijn krijgen deze mensen een aanvulling tot het wettelijk minimumloon als zij naar vermogen werken.
Doel
Het kabinet wil de kansen van mensen met een arbeidsbeperking op een reguliere baan verbeteren. In een proefproject werd gekeken of de inzet van loondispensatie hiertoe bijdraagt.
Loondispensatie moet het voor werkgevers aantrekkelijker maken om mensen met een arbeidsbeperking, die verminderd productief zijn, toch in dienst te nemen. Met loondispensatie krijgen mensen met een arbeidsbeperking de kans om zich bij een gewone werkgever te ontwikkelen. Het loon in combinatie met de aanvullende uitkering zorgt ervoor dat het ook voor mensen met een arbeidsbeperking loont om aan de slag te gaan en zich verder te ontwikkelen.
Toestemming
De werkgever moet aan het
UWV toestemming vragen als hij de werknemer tijdelijk minder loon wil betalen. De werkgever kan toestemming krijgen als de werknemer een Wajong-uitkering heeft en door zijn zieke of handicap minder aankan dan de andere werknemers. De regeling geldt ook als de werknemer jonger dan 18 jaar is, en door zijn ziekte of handicap minder werk aankan dan andere werknemers.
UWV vult het loon van uw werknemer dan aan tot maximaal het bedrag dat hij ontving voordat hij ging werken. De loondispensatie kan een half jaar tot 5 jaar duren.
Vier pilots
De pilot loondispensatie was één van de vier pilots die gestart werden om de voorstellen van de commissie Fundamentele herbezinning van de
WSW (Commissie de Vries), in de praktijk te testen. Het meeste vernieuwende onderdeel betrof de toepassing van loondispensatie voor mensen die niet in staat waren het wettelijk minimumloon te verdienen. De pilots liepen tot 1 januari 2013.
Uitleg loondispensatie
Loonkostensubsidie compenseert de werkgever bij verminderde productiviteit van een werknemer. De werknemer ontvangt het reguliere wettelijk minimumloon (
WML) of
CAO-loon van de werkgever en bouwt hierover pensioen op. De loonkostensubsidie die de werkgever ontvangt is het verschil tussen het wettelijk minimumloon en de loonwaarde, vermeerderd met een vergoeding voor de werkgeverslasten. Als het
CAO-loon hoger is dan het WML zijn die meerkosten voor rekening van de werkgever. De loonkostensubsidie kan nooit meer zijn dan 70% van het WML. Het doel van dit instrument is het verstevigen van de arbeidsmarktpositie van de doelgroep. Bovendien bouwt de werknemer over het inkomen pensioen op.
De overgang naar loondispensatie en bijbehorende loonaanvullingsregeling vergen wijziging van de Participatiewet. Het Regeerakkoord gaat uit van invoering per 1 juli 2019.
Naar verwachting zal een wetsvoorstel na de zomer van 2018 worden ingediend bij de Tweede Kamer.
Op 2 maart 2018 heeft de staatssecretaris Van Ark van Min. SZW een
brief aan de Tweede Kamer gezonden voor nadere uitleg. De staatssecretaris koerst erop de systematiek zo uit te werken dat mensen die vanuit de uitkering met loondispensatie gaan werken een loonaanvulling krijgen die voldoet aan de volgende uitgangspunten:
- Het inkomen van deze mensen komt hoger uit dan het voor hen geldende sociaal minimum. Mensen gaan dus niet werken op bijstandsniveau.
- Het inkomen gaat naar een niveau conform het minimumloon, naar rato van het aantal uren dat zij werken. Als het CAO-loon hoger uitkomt dan het minimumloon, zal worden uitgegaan van het CAO-loon.
- De werknemer bouwt over zijn inkomen - dus inclusief de te ontvangen loondispensatie - pensioen op.
- De loonkostensubsidie vergoedt ook de af te dragen premies, waaronder de pensioenpremie.
- Voor de aanvulling tot het minimumloon draagt het UWV of de gemeente zorg.
- De regeling gaat gelden voor mensen met een nieuwe arbeidsrelatie.
Werkgevers geen behoefte aan loondispensatie
Ruim 70 procent van de werkgevers zegt geen behoefte te hebben aan het nieuwe instrument loondispensatie. Dat blijkt uit onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van
Cedris.
Staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wil het huidige instrument loonkostensubsidie vervangen door een nieuw instrument: loondispensatie. Maar werkgevers zitten daar niet op te wachten, zo blijkt uit het onderzoek. Tachtig procent van de werkgevers is positief tot zeer positief over het huidige instrument loonkostensubsidie. En ruim 60 procent heeft negatieve verwachtingen van het nieuwe instrument loondispensatie.
Werkgevers wijzen erop dat het huidige instrument loonkostensubsidie leidt tot gelijkwaardigheid voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt ten opzichte van andere werknemers. Dat geeft gemotiveerde werknemers, aldus de werkgevers. Ook vrezen zij dat de administratieve rompslomp voor werknemers te groot wordt door het nieuwe instrument loondispensatie.
Cedris-voorzitter Job Cohen: “Er is de afgelopen tijd breed verzet ontstaan tegen loondispensatie, vooral onder organisaties die zich bezig houden met mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Uit het onderzoek blijkt nu ook dat de steun bij werkgevers zeer gering is.” (Bron: Cedris, 20 mrt. 2018)
Verzet tegen invoering van loondispensatie groeit
Het kabinetsplan om loondispensatie in te voeren, heeft zeer nadelige gevolgen voor de mensen met een beperking. Hun arbeidsvoorwaarden gaan erop achteruit en het tast hun mensenrechten aan. 40 organisaties sturen daarom een gezamenlijk pamflet naar de Tweede Kamer, in aanloop naar het Kamerdebat over de voorgenomen wetswijziging. In het pamflet worden de bezwaren tegen het plan toegelicht en de voorwaarden voor een alternatief op een rij gezet.
De 40 organisaties vinden dat het kabinet het loondispensatieplan moet schrappen. Het schaadt mensenrechten en maakt mensen met een arbeidsbeperking tot tweederangs werknemers. Bovendien ontbreekt de logica in de redenering van het kabinet. Het is dan ook niet verwonderlijk dat maatschappelijk draagvlak voor de plannen ontbreekt. Tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer vorige week bleek dat er nauwelijks voorstanders van de invoering van loondispensatie zijn.
Sinds staatssecretaris Van Ark haar plannen toelichtte, zwelt het maatschappelijk verzet aan. Zo werd een petitie van jongerenorganisatie Wij Staan Op! tegen de maatregel al 80.000 keer getekend en liet het College voor de Rechten van de Mens weten dat het kabinetsplan in strijd is met internationale verdragen, waaronder het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een handicap. (Bron: Sociale Alliantie, april 2018)
Voorstel loondispensatie ingetrokken
Het kabinet trekt het plan terug om arbeidsgehandicapten minder te betalen dan het minimumloon, omdat het niet uitvoerbaar blijkt. Gehandicaptenorganisaties, vakbonden en werkgevers hadden daarvoor al gewaarschuwd. Ook maatschappelijk was er weinig steun voor het plan, waardoor werkende mensen met een beperking bij de gemeente moesten vragen om een aanvullende uitkering.
De maatregel voor loondispensatie werkte vooral slecht uit voor mensen met een verdienende partner, omdat dan het recht op aanvulling vervalt. Zij moesten dus werken onder het minimumloon, waardoor zij zich niet gewaardeerd voelden.
De huidige regels voor loonkostensubsidies aan werkgevers blijven voorlopig van kracht, terwijl de staatssecretaris een nieuw plan maakt dat wel gaat werken. Officieel wordt de wijziging overigens pas op Prinsjesdag bekend, maar de staatssecretaris weerspreekt de berichtgeving hierover niet. (Bronnen: De Volkskrant, Personeelsnet e.a., 7 sep. 2018)
NB: De linkse partijen in de Tweede Kamer reageren verheugd op het nieuws dat het kabinet de maatregel van tafel haalt om arbeidsgehandicapten onder het minimumloon te betalen. "Felicitaties aan allen die zich ertegen verzet hebben, in het bijzonder Noortje van Lith en Amber Bindels van de actiegroep Wij Staan Op!", zegt SP-Kamerlid Van Dijk. "Een feestje is hen van harte gegund." Ook GroenLinks-leider Klaver en Asscher van de PvdA geven de actievoerders een groot compliment. (Bron: 4Nieuws, 6 sep. 2018)
Van Ark kondigt 'breed offensief' arbeidsbeperkten aan
Staatssecretaris Tamara van Ark (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, VVD) kondigt in een brief (september 2018) aan de Tweede Kamer een pakket maatregelen aan dat als alternatief voor het gesneuvelde loondispensatieplan moeten dienen. De maatregelen moeten het voor werkgevers makkelijker maken arbeidsgehandicapten aan te nemen, zonder dat het voor werknemers ingewikkelder wordt. Verkort overzicht maatregelen c.q. overwegingen:
- Einde maken aan de verscheidenheid in loonwaardemetingsmethodes. Er komt één landelijke standaardmethodiek voor de loonwaardebepaling.
- Vrijlating bijstandsuitkering voor arbeidsgehandicapten die parttime werken.
- Werkgeversservicepunten in gemeenten moeten prominenter aanwezig en inzichtelijker worden.
- De inkoop van diensten door de overheid bij werkgevers van arbeidsgehandicapten (ook bekend als social return) mee gaat tellen bij de quotumregeling.
- Er komt één Wajong-regeling, nu zijn er nog drie verschillende regelingen.
- Gemeenten moeten een tandje bijzetten voor het beschut werk. Gemeenten moeten kennis, ervaringen en werkwijzen onderling uitwisselen.
- Mensen met een arbeidsbeperking moeten makkelijker kunnen switchen tussen arbeidsmatige dagbesteding en beschut werk en tussen beschut werk en een reguliere baan. Ook moeten mensen kunnen terugvallen op beschut werk als het niet blijkt te lukken in een reguliere baan.
Wijziging Participatiewet en Ziektewet middels breed offensief
Het kabinet heeft eind 2018 een
breed offensief gelanceerd om mensen met een beperking aan het werk te helpen. Het is daarom wenselijk wijzigingen aan te brengen in de Participatiewet en Ziektewet, zoals het vereenvoudigen en verbeteren van het instrument loonkostensubsidie en van passende ondersteuning aan belanghebbenden. Ook wordt bevorderd dat werken loont voor mensen die in deeltijd met behulp van loonkostensubsidie werken.
Er zijn vier uitgangspunten die staatssecretaris Van Arkel eerder in november 2018 middels een Kamerbrief openbaar maakte:
- Het stelsel van voorzieningen voor arbeidsgehandicapten en hun werkgevers moet voor beide eenvoudiger worden,
- Het moet aantrekkelijker worden voor arbeidsgehandicapten om (meer) te gaan werken,
- Werkgevers en werknemers moeten elkaar makkelijker kunnen vinden.
- Werk voor arbeidsgehandicapten moet een duurzamer karakter krijgen.
Het concept wetsvoorstel is ter consultatie op internet door Min.
SZW aangeboden. Mensen kunnen in de periode 30 april en 6 juni 2019 schriftelijk reageren. Reacties worden gepubliceerd tijdens de loop van de consultatie. Alleen die reacties worden gepubliceerd waarvan is aangeven, door de inzender, dat deze openbaar mogen zijn.
