Uitzendbureaus of koppelbazen?

Opinie  |  vr 29 mei 2020  |  Bron: HR-kiosk  |  Auteur: Andries Bongers  |  Trefwoorden: Koppelbazen, Uitzendbureau, Verzekeringsplicht, Arbowet, Wet Minimumloon en Minimumvakantiebijslag, ABU, UWV, Belastingdienst, Arboportaal

In de jaren ’60 en ‘’ 70 van de vorige eeuw waren veel onderaannemers in de bouw werkzaam. Deze bedrijfjes namen bouwvakkers in dienst, die werden uitgezet bij reguliere aannemers. Het was bijna gebruikelijk dat gedurende een half jaar wel de heffingen werden ingehouden op het loon, maar geen belasting en premies werden afgedragen. Voordat het GAK en Belastingdienst konden ingrijpen waren deze louche bedrijfjes al met de noorderzon vertrokken of gingen failliet. Dat was de tijd van de “koppelbazen”. De koppelbazen werden opgevolgd door uitzendbureaus, die behoorlijk gescreend werden en waarvoor al dan niet een vergunning werd afgegeven.
Voor het starten van een uitzendbureau heb je echter sinds 1998 helemaal geen vergunning meer nodig. Iedereen kan in principe dus een uitzendbureau beginnen.

Vanaf het moment dat je werknemers gaat wegzetten, ben je dus feitelijk de werkgever, die ook verantwoordelijk is voor de loonadministratie.

Het gevolg van deze wetswijziging in 1998 is dat er nu zo’n 4000 grote en kleine, betrouwbare, maar ook veel  malafide organisaties bezig zijn om mensen weg te zetten in vooral de lage-lonen-industrie, zoals land- en tuinbouw en vleesverwerkende bedrijven. Vaak seizoenswerk, waar meer en meer buitenlandse krachten voor worden ingehuurd.
Tot 2005 werd er door het UWV (GAK) nog redelijk gecontroleerd of de wetgeving wel werd nageleefd en premies werden afgedragen. Na 2005, toen die verantwoordelijkheid overging naar de Belastingdienst, is daar feitelijk niets meer aan gedaan. Eigenlijk kunnen we concluderen, dat de Belastingdienst aan de taken die voorheen door het UWV werden gedaan, w.o. controle op de “verzekeringsplicht” bewust niets heeft gedaan.

Wie is verantwoordelijk?

Nogmaals de werkgever is dus het uitzendbureau en het bedrijf, waar de mensen worden ingezet, is de inlener.
Welke verantwoordelijkheden hebben beide organisaties, wanneer deze werknemers in Nederland worden uitgezet?
Ten eerste dient het uitzendbureau minstens het minimum loon te betalen en al voor de eerste werkdag de werknemers aan te melden bij de Belastingdienst; de zogenaamde eerstedagsmelding. In de praktijk blijkt echter dat vooral malafide bedrijfjes daar nogal eens de hand mee lichten.
Waar ook nauwelijks of geen aandacht aan wordt besteed is dat op zowel de uitlener als de inlener de Arbowet van toepassing is. De omstandigheden waaronder deze werknemers (vaak Oost-Europeanen) worden gehuisvest en verloond is vaak schrijnend, maar ook wordt vaak het minimum loon niet betaald, laat staan een vergelijkbaar loon betaald volgens de ABU-cao of de geldende cao van de inlener.
Voor de gezondheid en veiligheid zijn beide organisaties, dus het uitzendbureau en de inlener (die vaak ten onrechte werkgever wordt genoemd) verantwoordelijk. Men kan zich niet achter elkaar verschuilen.
 

Geen enkele controle, noch handhaving

Het is verbazingwekkend hoe relatief grote organisaties zich van de domme houden als zij op deze verantwoordelijkheden worden gewezen. Kenmerkend is natuurlijk ook dat de buitenlandse werknemers, die niet georganiseerd zijn, laaggeletterd en volledig afhankelijk, misbruikt worden, maar ook dat louche uitzendbureaus de Nederlandse wetgeving aan hun laars kunnen lappen. Oorzaak: er is geen enkele controle, noch handhaving.
_{De politieke verantwoordelijkheid voor de Belastingdienst lag gedurende die jaren bij Minister Lodewijk Asscher en Staatsecretaris Eric Wiebes}