Mediation

Datum laatste wijziging: 9 november 2018  |  Trefwoorden: , , ,

Inhoud

  1. Inleiding
  2. Oorsprong term mediation
  3. Gesubsidieerde rechtsbijstand en mediation
  4. Arbodiensten
  5. Belastingdienst
  6. Mediation geen panacee voor conflicten met Belastingdienst
  7. Cijfers
  8. Wetsontwerpen
  9. Opleiding
  10. VVD houdt vast aan regelen mediation in wet
  11. VVD trekt initiatiefwetsvoorstellen mediation in
  12. Wettelijk beschermde titel voor mediators
  13. Wie betaalt mediation?
  14. Mediation in strafzaken stopt
  15. Conflict met de baas
  16. Werknemers die mediation weigeren verliezen vaker rechtszaak

Inleiding

Om langdurige en kostbare procedures te vermijden, moedigen kantonrechters* de strijdende partijen aan hun conflict op te lossen met behulp van een mediator. Een mediator is een professionele conflictbemiddelaar, hij geeft geen oordeel, maar helpt partijen samen een oplossing te vinden. Dat gebeurt bij zakelijke conflicten, arbeidsgeschillen tot aan familiezaken en burenruzies. Het inschakelen van een mediator wordt vaak door de overheid gesubsidieerd.

* Het oordeel van een rechter is als regel ten gunste van één partij, bij mediation wordt daarentegen gezocht naar een acceptabele oplossing voor beide partijen.

Verder is bij langdurige conflicten de werkgever is verplicht om de bedrijfsarts in te schakelen. Indien de bedrijfsarts oordeelt dat er sprake is van een arbeidsconflict zal hij partijen dan gewoonlijk adviseren om met elkaar in gesprek te gaan om het probleem op te lossen, bijvoorbeeld door middel van mediation.

Oorsprong term mediation

De term 'mediation' is afkomstig uit de Angelsaksische landen, waar het vooral werd toegepast bij echtscheidingen. In Nederland wordt de hulp van een professionele mediator door Arbodiensten steeds vaker ingeroepen, in het bijzonder als het ziekteverzuim wordt veroorzaakt door een conflict op het werk. Wordt het conflict opgelost, dan is de gang naar de kantonrechter overbodig geworden. Mediation wil niet zeggen dat de werkgever en de werknemer bij elkaar blijven. In 30% van de gevallen gaan de twee uit elkaar, maar in dat geval wel meer vriendschappelijk dan bij de rechter. Er zijn ongeveer 4.500 mediators in Nederland, waarvan er 800 zijn gecertificeerd (zie onder). Gemiddeld kost een mediator 150 euro per uur. Een kwart van de mediators rondt een gesprek over een arbeidsconflict binnen vijf uur af, 35% van de mediators heeft vijf tot tien uur nodig.

Mediation is niet hetzelfde als arbitrage: mediation vindt plaats op vrijwillige basis, dat geldt niet voor arbitrage. Verder heeft de mediator geen bevoegdheden, dat heeft de arbiter wel, hij kan voor partijen een rechtshalve bindende uitspraak doen.

De titel mediator is niet wettelijk beschermd (dat is de titel psycholoog trouwens ook niet). Dat is anders als een mediator staat ingeschreven in het Register van Mediators dat door het Nederlands Mediation Instituut (NMI) beheerd wordt. De titels NMI Mediator en NMI Gecertificeerd Mediator zijn dus wel beschermd. Andere registers zijn de Stichting Register Mediator en het ADR-register.

Gesubsidieerde rechtsbijstand en mediation

Werknemers met een laag inkomen** kunnen onder voorwaarden gesubsidieerde rechtsbijstand en gesubsidieerde mediation krijgen. Om een drempel op te werpen, geldt vaak een eigen bijdrage.

** Als een persoon gesubsidieerde rechtsbijstand aanvraagt, wordt gekeken naar het inkomen van twee jaar geleden zoals dat bij de Belastingdienst bekend is.

De bedragen van gesubsidieerde mediation worden vermeld in subrubriek Mediation (tabellen).

Arbodiensten

Arbodiensten schakelen steeds vaker een mediator in. Een mediator heeft tot taak tussen partijen te bemiddelen, het oplossen van een arbeidsconflict in plaats van het stellen van arbeidsongeschiktheidsvraag noemt men demedicaliseren.

Belastingdienst

De Belastingdienst zet sinds 1 januari 2007 mediation in bij fiscale geschillen tussen particulieren of ondernemingen en Belastingdienst. Er zijn 32 mediators beschikbaar, die allen geregistreerd zijn bij het Nederlands Mediation Instituut. Het toepassen van mediation om bezwaar- en klachtenprocedures bij de overheid te voorkomen, levert betrokken burgers en bedrijven een tijdsbesparing op van 23% en de kosten vallen 27% lager uit, aldus de Belastingdienst.

Mediation geen panacee voor conflicten met Belastingdienst

De invoering van mediation in conflicten tussen belastingplichtigen en de Belastingdienst heeft nog niet geleid tot noemenswaardige vermindering van het aantal conflicten of vermindering van de druk op de rechterlijke macht. Bovendien is mediation niet altijd de meest efficiënte methode om fiscale conflicten op te lossen. Dat concludeert fiscaal juriste Diana van Hout in het proefschrift dat ze op 13 december verdedigde aan Tilburg University.

Mediation, waarbij een onafhankelijke mediator die getraind is in conflicthantering bemiddelt tussen twee partijen, lijkt tegenwoordig een panacee voor alle juridische conflicten. De VVD heeft in september een wetsvoorstel ingediend bij de Tweede Kamer om mediation in de wet te verankeren als mogelijk alternatief voor traditionele rechtspraak. Diana van Hout onderzocht hoe mediation tot dusver is ingezet bij conflicten met de Belastingdienst.

Mediation wordt nog niet vaak toegepast bij fiscale conflicten, blijkt uit Van Houts onderzoek, en is in het fiscale recht ook niet altijd de efficiëntste methode. Volgens Van Hout weten belastingplichtigen vaak niet voldoende om een zelf een weloverwogen beslissing te nemen over de oplossing van hun conflict, terwijl dat in mediation wel verwacht wordt van de betrokken partijen. Voor conflicten waarbij veel of grote belangen een rol spelen (bijvoorbeeld bij grote bedrijven), kan mediation wel effectief zijn. De belastingplichtige is in zo’n geval meestal goed vertegenwoordigd en daarmee ook veel beter geïnformeerd. (Bron: Tilburg University, 16 dec. 2013)

Cijfers

Na twee jaren van daling is het aantal verwijzingen naar mediation in 2013 weer gestegen tot 3.152. De toename ten opzichte van 2012 bedraagt 16 procent. Dit staat in het jaarverslag van De Rechtspraak. Vooral bij familiezaken, handelszaken en bij de Gerechtshoven was sprake van een toename van het aantal verwijzingen.

Wetsontwerpen

De twee onderstaande wetsvoorstellen dienen te leiden tot het eerder oplossen van conflicten, minder druk op de rechterlijke macht en bovenal: een snellere, efficiëntere en goedkopere rechtsgang. De burgerlijke rechter moet partijen in de toekomst, voordat hij een zaak aanneemt, eerst verwijzen naar mediation als alternatief voor conflictoplossing:
  • Wetsvoorstel bevordering van mediation in het burgerlijk recht;
  • Wetsvoorstel registermediators.
Het Tweede Kamerlid Van der Steur (VVD) heeft zijn wetsvoorstel Wet bevordering van mediation in het burgerlijk recht gewijzigd naar aanleiding van een advies van de Raad van State. Volgens de Raad van State leiden de wetsvoorstellen tot een aanzienlijke juridisering en soms tot onnodige vertraging en substantiële kostenverhoging. De voorstellen dreigen hun doel voorbij te schieten.

Het wetsvoorstel is onderdeel van drie wetsvoorstellen die bij de Tweede Kamer zijn ingediend en die zijn gericht op de wettelijke inbedding en verankering van mediation. Deze drie afzonderlijke wetsvoorstellen zijn: de Wet registermediator, de Wet bevordering van mediation in het burgerlijk recht en de Wet bevordering van mediation in het bestuursrecht. (Bron: Rijksoverheid, 6 juni 2014)

Opleiding

Licent Academy heeft een nieuw opleidingstraject ontwikkeld: de Basisopleiding Mediation. Hiertoe is een samenwerking aangegaan met het Amsterdams ADR Instituut, een opleidingsinstituut dat verbonden is aan de Universiteit van Amsterdam.

VVD houdt vast aan regelen mediation in wet

De VVD houdt ondanks kritiek van de Raad van State vast aan het verankeren van mediation in de wet. VVD-Kamerlid Ard van der Steur laat dat weten in reactie op kritische opmerkingen van de Raad van State bij zijn initiatiefwetsvoorstel.

Van der Steur maakt zich al jaren hard voor mediation, waarbij conflicten worden beslecht zonder tussenkomst van de rechter. Dat ontlast de rechterlijke macht en leidt sneller tot vaak voor alle partijen bevredigende uitkomsten. Hij schreef onlangs een initiatiefwetsvoorstel en heeft de kritiek van de Raad van State daarin naar eigen zeggen deels verwerkt.

Van der Steur erkent dat hij en de Raad van State blijven verschillen over de principiële vraag of de overheid randvoorwaarden moet scheppen voor mediation. 'Nog steeds wordt maar 1 procent van de geschillen beslecht via mediation. Ga je nog eens 10 jaar niks doen en wachten totdat het een succes wordt of ga je mediation bij wet regelen? Wij maken de principiële keuze om die stap vooruit te zetten.' (Bron: Parool, 4 juni 2014)

VVD trekt initiatiefwetsvoorstellen mediation in

VVD trekt de initiatiefwetsvoorstellen over mediation in. Dit heeft Tweede Kamerlid Foort van Oosten laten weten. Hij stelt daarbij dat het ministerie van Veiligheid en Justitie zelf wetsvoorstellen over de bevordering van mediation in gaat dienen.

Mediation kent op dit moment geen verankering in de wet en er zijn nog geen regels over wie, wanneer als registermediator mag optreden. De wetsvoorstellen zouden daar een einde aan maken. Initiatiefnemer van de wetsvoorstellen mediation was Ard van der Steur, inmiddels minister van Veiligheid en Justitie. Als lid van de regering gaat hij nu zelf met het wetsvoorstel verder. (Bron: KNB, 11 jun. 2015)

Wettelijk beschermde titel voor mediators

Er komt een openbaar register voor mediators om het gebruik van mediation als methode van geschiloplossing te stimuleren. Mediators die staan ingeschreven, mogen de wettelijk beschermde titel ‘beёdigd mediator’ dragen. Voor registratie gelden straks uniforme eisen aan opleiding en ervaring. Deze mediators moeten een eed afleggen voor de rechtbank. Dit staat in een wetsvoorstel van minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) dat voor advies in juli 2016 naar verschillende instanties is gestuurd.

Wie betaalt mediation?

Vaak betaalt de werkgever de kosten van mediation, soms fifty fifty en soms komen partijen er niet uit en gaat de mediation over. Aan de hand van een casus geeft mediator Paula Boshouwers uitleg. (Bron: Xpert, 26 okt. 2016)

Mediation in strafzaken stopt

Mediation in strafzaken, waar sinds 3 jaar mee wordt geëxperimenteerd, is voorlopig van de baan. Verzoeken om bemiddeling tussen slachtoffer en verdachte die al waren aangemeld worden afgehandeld, maar voor nieuwe doorverwijzingen is geen geld meer. Het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft geen vervolgfinanciering aangekondigd voor de pilots, die tot 1 november 2016 lopen.

Bij 6 rechtbanken (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Noord-Holland, Oost-Brabant, Zeeland-West-Brabant) was het tot vandaag mogelijk om strafzaken door te verwijzen naar de mediator. (Bron: Rechtblog, 3 nov. 2016)

Conflict met de baas

Conflicten op het werk kunnen zo hoog oplopen, dat één van beide partijen thuis komt te zitten. Stress, overwerkt, slecht slapen, een burn-out. Dat wordt in vakjargon ook wel situatieve arbeidsongeschiktheid genoemd. Maar wanneer is daar sprake van? Waar ligt die grens?

In eerste instantie is het aan de bedrijfsarts om daar een oordeel over te vellen. Lastig, want zo’n arts moet natuurlijk ook de belangen van een werkgever meewegen.
Dan maar het voeren van een juridische procedure? Heeft ook zo zijn tegens, in dergelijke gevallen zal de sfeer, ongeacht de uitkomst, niet veel beter maken. En een ontslagzaak zit er vaak aan te komen.

De laatste jaren zien we steeds vaker de hulp van mediator wordt ingeroepen. Anders van de bedrijfsarts of kantonrechter staat een mediator staat boven beide partijen. Hij of zij laat beide partijen aan het woord, oordeelt niet, maar probeert door middel van interventies beide nader tot elkaar te brengen. Vaak resulteert dit in een oplossing die voor beide partijen bevredigend is.

Is mediation vrijblijvend? In beginsel wel, maar pas op. Als het toch komt tot een ontslagprocedure werkt het feit dat de werknemer weigerde deel te nemen aan een mediation traject in zijn nadeel. Een rechter zal dan mogelijk oordelen dat de werknemer niet wilde meewerken aan het oplossen van een arbeidsconflict, met alle gevolgen van dien. (Bronnen: Rechtblog 14 feb. 2017 en HR-kiosk)

Werknemers die mediation weigeren verliezen vaker rechtszaak

Werknemers zijn minder bereid tot bemiddeling dan werkgevers. Dit blijkt uit bureauonderzoek van Gecertificeerde Mediators, dat de invloed van mediation bij arbeidsconflicten onderzocht.

In verhouding tot werkgevers, vragen werknemers minder vaak mediation aan en weigeren ze voorstellen tot bemiddeling relatief vaker. Dat komt hen bovendien gemiddeld duur te staan wanneer de zaak alsnog voor de kantonrechter komt. (Bron, meer en cijfers: Brisk, 9 nov. 2018)