Verslaving op de werkvloer: herkennen en helpen
Artikelen | do 4 sep 2025 | Trefwoorden: Verslaving, Alcohol, Drugs, Ziekteverzuim, Stemmingswisselingen, Openheid, Veiligheid
Verslaving is een groeiend maatschappelijk probleem dat zich niet beperkt tot de privésfeer, maar ook op de werkvloer voorkomt.
Steeds vaker krijgen HR-professionals en leidinggevenden te maken met medewerkers die
verslaafd zijn aan alcohol, drugs of medicijnen. Het tijdig signaleren van deze problematiek kan langdurig uitval, productiviteitsverlies en een negatieve werkcultuur voorkomen.
In dit artikel lees je hoe je verslaving herkent, welke stappen je kunt nemen en hoe je passende hulp organiseert.
De signalen van verslaving op het werk
Verslaving kent vele vormen en is vaak niet direct zichtbaar op de werkvloer. Toch zijn er een aantal signalen die kunnen duiden op een beginnend probleem. Denk aan onverklaarbaar frequent
ziekteverzuim, plotselinge veranderingen in gedrag of prestaties en het vermijden van sociale contacten tijdens werkuren. Ook slordigheid, moeite met concentreren, te laat komen of afspraken niet nakomen kunnen aanwijzingen zijn.
Daarnaast is het belangrijk alert te zijn op lichamelijke signalen, zoals trillende handen, wazige ogen of een onzekere coördinatie. Let op
stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en overmatige teruggetrokkenheid. Herken je meerdere van deze signalen, dan is het verstandig binnen het team te bespreken of er sprake kan zijn van een onderliggende verslavingsproblematiek. Vroege signalering kan voorkomen dat de situatie escaleert tot langdurige uitval of zelfs ontslag.
Het gesprek aangaan: aandacht voor openheid en veiligheid
Het omgaan met een vermoeden van verslaving vraagt om een zorgvuldige benadering. Medewerkers ervaren vaak schaamte of angst voor sancties. Een open, vertrouwelijke houding is essentieel om het gesprek mogelijk te maken. Start altijd met het benoemen van concrete gedragsveranderingen die opvallen, zonder direct te oordelen of te speculeren over de oorzaak. Stel vragen over het welbevinden en biedt ruimte voor het verhaal van de medewerker.
Voor leidinggevenden en HR-professionals is het belangrijk kennis te hebben van gesprekstechnieken die aansluiten bij dit gevoelige onderwerp. Denk aan motiverende gespreksvoering of oplossingsgericht coachen. In veel gevallen loont het om samen te werken met een bedrijfsmaatschappelijk werker of een externe specialist op het gebied van verslavingszorg.
Beleidsmaatregelen en ondersteuning bij verslaving
Het opstellen van een helder beleid omtrent verslaving op de werkvloer is van groot belang. Dit beleid biedt houvast in lastige situaties en maakt duidelijk welke stappen van zowel medewerker als werkgever worden verwacht. Denk bijvoorbeeld aan afspraken over vertrouwelijkheid, nazorg en re-integratie. In beleidsmaatregelen kan ook worden vastgelegd wanneer en hoe doorverwijzing naar professionele hulp plaatsvindt.
Naast beleid is effectieve ondersteuning cruciaal. Sommige organisaties bieden preventieve trainingen of workshops aan over middelengebruik en stressmanagement. Het inrichten van een vangnet met interne en externe vertrouwenspersonen draagt bij aan een veilig meldklimaat. Ook het actief terugdringen van taboes rondom verslaving helpt medewerkers sneller passende hulp te zoeken. Werkgevers die inzetten op een gezonde werkcultuur merken doorgaans dat medewerkers sneller in gesprek gaan over hun zorgen.
Rolverdeling en verantwoordelijkheden van HR en leidinggevenden
HR-managers en leidinggevenden spelen een sleutelrol in het signaleren en begeleiden van medewerkers met verslavingsproblematiek. Het is essentieel om duidelijke afspraken te maken over wie het eerste aanspreekpunt is, hoe signalen worden gedocumenteerd en welke acties ondernomen worden. Scholing op het gebied van verslaving en psychische problematiek kan daarbij ondersteuning bieden.
Naast het faciliteren van hulp, is het monitoren van herstel en het bieden van nazorg een belangrijk onderdeel van de begeleiding. Het regelmatig bijstellen van doelen en het tonen van begrip en steun dragen bij aan duurzame terugkeer en herstel. Door als organisatie actief te investeren in kennisdeling, preventie en een open cultuur, wordt de impact van verslaving op het werk verkleind.
