Basisonderwijs

Inhoud

1. Europese vergelijking opleidingen leraren basisonderwijs
2. Proef flexibele lestijden en vakanties uitgebreid
3. Basisscholen hebben geen vlees meer op de botten
4. Salaris basisonderwijs moet omhoog
5. Leraren staken, maar basisonderwijs houdt geld over
6. Lerarentekort in basisonderwijs leidt tot meer pabo-studenten
7. CAO-akkoord basisonderwijs, acties gaan door
8. Invalleraar mag vaker bijspringen voor zieke collega
9. Ook deeltijdstudenten pabo straks betaald voor de klas
10. Leraar ziek? Komt in Amsterdam ambtenaar voor de klas
11. Scholen willen meer uit leerlingen halen met leerpleinen
12. Aantal bijlesbedrijven explodeert
13. Einde experiment met flexibele schooltijden op basisscholen
14. Eindtoets onderdeel van schooladvies
15. Parttimers verleiden meer te werken
16. Toch nog extra geld voor leraren basisonderwijs
17. Toename ZZP-docenten door groeiend lerarentekort
18. Dwang scholen tot (meer) burgerschapsonderwijs
19. Scholen krijgen meer vrijheid voor invulling lespakket
20. Onderwijs-CAO is rond, staking gaat toch door
21. De coronacrisis vraagt om ander onderwijs dan normaal
22. Eerste Kamer stemt in met nieuwe wet voor burgerschapsonderwijs
     

---

Europese vergelijking opleidingen leraren basisonderwijs

In opdracht van het Europees parlement heeft Panteia onderzoek gedaan naar de opleidings- en trainingsstelsels en de uitdagingen voor docenten in het basisonderwijs in zeven landen: Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Litouwen, Nederland en Oostenrijk.
De belangrijkste conclusies:

1. De kwaliteit van lerarenopleidingen staat zowel nationaal als Europees hoog op de agenda.
2. Hoewel de opleidingen voor leraar basisonderwijs sterk variëren tussen de landen, liggen nationale hervormingen en Europese aanbevelingen doorgaans op een lijn.
3. Hervormingen zijn te eenzijdig gericht op de initiële opleidingen, waarbij de samenhang met ondersteuning voor startende docenten en een leven lang leren ontbreekt.
4. Programma’s voor startende docenten komen in vier van de zeven bestudeerde landen niet voor. Ook in Nederland is hier nog veel winst te behalen.
5. In de meeste landen is er een nascholingsaanbod, alleen ontbreekt geregeld stimulans voor docenten om hier gebruik van te maken. (Bron: Panteia, 28 jan 2015)

Proef flexibele lestijden en vakanties uitgebreid

Een proef met flexibele schoolvakanties en lestijden op de basisschool wordt uitgebreid van elf naar twintig scholen. De ouders van kinderen op deze scholen kunnen zelf kiezen wanneer ze op vakantie gaan.

Uit onderzoek van de Onderwijsinspectie blijkt dat flexibele lestijden enkele problemen met zich meebrengen. Zo hebben kinderen meer individuele begeleiding nodig en moeten scholen vijftig weken per jaar geopend zijn.

Er zijn ook voordelen. Ouders kunnen de lestijden beter afstemmen op hun werktijden en kinderen zijn blij met de extra aandacht die ze krijgen. Ook de leerkrachten zijn doorgaans tevreden over hun werk en werktijden. (Bron: NOS, 19 apr. 2106)

Basisscholen hebben geen vlees meer op de botten

Basisscholen krijgen net genoeg geld om het hoofd boven water te houden. Voor het verbeteren van het onderwijs blijft niet veel over, concludeert onderzoeksinstituut SEO na onderzoek in opdracht van sectororganisatie PO Raad.

Er is niet genoeg geld om ieder kind op het eigen niveau te onderwijzen, digitale leermiddelen aan te schaffen, leraren bij te scholen, meer gymlessen te bieden en zittenblijven te voorkomen. "Basisscholen hebben geen vlees meer op de botten. Als ze aan alle vragen zouden voldoen, zouden ze rode cijfers schrijven".

De PO Raad wijst er op dat ook de Algemene Rekenkamer stelt dat basisscholen te weinig geld krijgen. ,,De basis is niet op orde. We komen jaarlijks 350 miljoen euro tekort op materiële zaken. Bij de financiering gaat de regering nog uit van krijtborden en stencilmachines''.

Het ministerie van Onderwijs zet vraagtekens bij het rapport. ,,De bekostiging van scholen is sober, maar toereikend. Dat zien we ook terug, want ons onderwijssysteem presteert zeer goed'', stelt een woordvoerder. Bovendien is er deze kabinetsperiode structureel 300 miljoen euro extra naar de basisscholen gegaan. ,,Schoolbesturen staan er financieel beter voor dan in eerdere jaren.'' (Bron: AD, 28 jul. 2017)

Salaris basisonderwijs moet omhoog

De salarissen van leerkrachten in het basisonderwijs moeten volgens demissionair vicepremier Lodewijk Asscher omhoog. Asscher belooft dat als de formatie met Prinsjesdag nog niet rond is, het huidige kabinet meer geld voor het basisonderwijs zal reserveren in de begroting. Ook zal er iets gedaan worden voor ouderen en mensen met lage inkomens. Hoeveel de salarissen omhoog zouden gaan, kan Asscher nog niet zeggen. ,,Laat het een oproep zijn voor de onderhandelde partijen om tempo te maken. Anders doen wij het.’’

Het ministerie van onderwijs is demissionair en geeft niet thuis. Bovendien verwijst staatssecretaris Dekker naar het onderwijs zelf. Bij schoolbesturen zit het geld, de 'lumpsum', om zelf keuzes te maken voor beloning, verlichting van de werkdruk en goed onderwijs. Dat antwoord wekte de woede van leerkrachten. Zij willen dat het ministerie een noodsituatie van onbemande klaslokalen door onderbetaling, werkdruk en pensionering onder leraren voorkomt. (Bronnen: AD, Trouw e.a., juni 2017)

Leraren staken, maar basisonderwijs houdt geld over

Basisscholen houden steeds meer geld over, blijkt uit een rapport van de Inspectie van het Onderwijs. De reserves blijven groeien, terwijl leerkrachten volgende week weer gaan staken voor een hoger salaris. Paul van Meenen, onderwijsspecialist van D66, vindt dat de reserves van basisscholen moeten worden aangesproken voor de lerarensalarissen, zei hij vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. "Dat is geld bestemd voor onderwijs en moet dus in de klas terecht komen, bij de leraren en leerlingen."

Vandaag en morgen wordt in Den Haag gepraat over de onderwijsbegroting. Van Meenen verwacht dat de reserves van de basisscholen ook ter sprake zullen komen. (Bron: NOS, 6 dec. 2017)

Lerarentekort in basisonderwijs leidt tot meer pabo-studenten

Het lerarentekort heeft een aanzuigende werking op de Lerarenopleiding Basisonderwijs (pabo's). Het aantal aanmeldingen voor de lerarenopleiding in het basisonderwijs stijgt flink ten opzichte van vorig jaar. Vooral de deeltijdopleidingen, waarmee studenten versneld kunnen afstuderen, zijn in trek.

De aanhoudende onvrede in het basisonderwijs lijkt nieuwe studenten er niet van te weerhouden voor het vak te kiezen. Integendeel. Het aantal aanmeldingen van pabo's lag vorige week bijna 15 procent hoger dan vorig jaar. In totaal gaat het om drieduizend aanmeldingen. Het aantal aanmeldingen voor deeltijdstudies steeg zelfs met meer dan 50 procent. (Bron: De Volkskrant, 13 feb. 2018)

CAO-akkoord basisonderwijs, acties gaan door

De bonden en werkgevers in het primair onderwijs hebben een CAO-akkoord bereikt. Dat melden de Algemene Onderwijsbond (AOb) en de werkgeversorganisatie PO-raad. De leerkrachten krijgen er 2,5 procent bij. De acties in het basisonderwijs zijn nu echter niet voorbij. Op 12 september is de eerstvolgende.

De CAO heeft een korte looptijd en de loonkloof met het voortgezet onderwijs is nog niet gedicht en daarom blijven acties nodig, aldus de AOb. De leraren krijgen in oktober een eenmalige uitkering ter hoogte van bijna een half maandsalaris, medewerkers krijgen eenmalig 750 euro. De onderste (laagste) salarisschaal wordt geschrapt en voor vervanging bij zieke leraren geldt de ketenbepaling niet langer. (Bron: Dagblad vh Noorden e.a., 6 jun. 2018)

Invalleraar mag vaker bijspringen voor zieke collega

Scholen in het primair onderwijs (het basisonderwijs en speciaal onderwijs) kunnen komend schooljaar invalkrachten die invallen voor zieke leraren meerdere contracten achter elkaar aanbieden. Minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft vooruitlopend op een wetswijziging een verzoek van de werkgevers en werknemers hiervoor positief beoordeeld.

De regeringspartijen hebben daarom afgesproken dat de ketenbepaling niet geldt bij invalkrachten die invallen voor zieke leraren in het primair onderwijs. Deze maatregel staat in de Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) die minister Koolmees na de zomer naar de Tweede Kamer stuurt. Vooruitlopend op deze wetgeving willen de werkgevers en werknemers in het primair onderwijs de ketenbepaling al per CAO buiten werking stellen. Minister Koolmees heeft dit verzoek goedgekeurd per ministeriële regeling. Deze is inmiddels getekend. De CAO partijen moeten dit nog wel bij CAO regelen.

Met de wijziging wordt ook tegemoet gekomen aan een wens van minister Slob (Onderwijs). Scholen kampen al met een flinke uitdaging door het lerarentekort. Dan moeten wetten uit Den Haag het aantrekken van invallers niet hinderen. De minister is dan ook blij dat het kabinet het primair onderwijs tegemoet kan komen met deze uitzondering. (Bron: Min. SZW, 9 jul. 2018)

Ook deeltijdstudenten pabo straks betaald voor de klas

Deeltijdstudenten aan de pabo mogen straks tijdens hun studie al betaald voor de klas staan. Met die maatregel wil het kabinet het oplopende lerarentekort in het basisonderwijs verkleinen, schrijven ministers van Onderwijs Arie Slob (CU) en Ingrid van Engelshoven (D66) in een brief aan de Tweede Kamer.

Alleen studenten die al een hbo- of wo-opleiding hebben afgerond, mogen als leraar aan de slag. Ook zullen andere voorwaarden gelden, die nog moeten worden bedacht. Gedacht wordt bijvoorbeeld aan het halen van een minimum aantal studiepunten of het positief afronden van een stage. De maatregelen komen bovenop eerder beleid om het lerarentekort op te lossen, zoals het subsidiëren van 160 zij-instroomtrajecten per jaar en het halveren van het collegegeld van lerarenopleidingen de eerste twee studiejaren.

Vakbond PO in actie is „heel teleurgesteld” over de Kamerbrief, schrijven ze op het Onderwijsblog van NRC. „In de gehele Kamerbrief komt het woord ‘salariskloof’ geen enkele keer voor. Dat blokkeert iedere reële, duurzame oplossing.” (Bronnen: NOS, NRC, De Volkskrant e.a. 25 aug. 2018)

Leraar ziek? Komt in Amsterdam ambtenaar voor de klas

Amsterdamse gemeenteambtenaren zullen komend schooljaar te hulp schieten op basis- en middelbare scholen. De gemeente heeft een team van beleidsmedewerkers opgetuigd om te voorkomen dat kinderen, bijvoorbeeld als gevolg van een griepgolf, zonder leraar komen te zitten. Dat maakt de gemeente vrijdag bekend. Het gaat om ruim zestig beleidsmedewerkers, vier van hen hebben een onderwijsbevoegdheid.

Dit resultaat is behaald met kunst- en vliegwerk. Zo zijn klassen samengevoegd, gaan parttimers meer uren werken en worden onderwijsassistenten vaker ingezet. ‘Het is heel fragiel, we hopen dat de griepgolf voorlopig aan Amsterdam voorbij gaat’. ‘Je wilt geen klas naar huis sturen wegens het ontbreken van een leraar, of dat het onderwijs aan kwaliteit inboet omdat er onbevoegde docenten voor de klas staan.’ (Bron: De Volkskrant, 31 aug. 2018)

Scholen willen meer uit leerlingen halen met leerpleinen

Klassikaal onderwijs is in het primair onderwijs nog vaak de norm, maar een deel van de scholen stapt over op groepsoverstijgende units en leerpleinen. ‘Scholen zoeken naar een manier om meer handen op de groep te krijgen.’ Dat zegt Jo Scheeren, onderzoeker bij het CAOP, in het artikel Lesgeven op leerpleinen: breek uit de klas in het Onderwijsblad van januari 2019.

Volgens Scheeren vormt het lerarentekort geen doorslaggevende rol voor scholen om te breken met het traditionele klassensysteem. Al zijn scholen die werken met leerpleinen wel flexibeler met hun personele bezetting. ‘Zo kunnen ze bijvoorbeeld makkelijker tijdelijk een zieke collega opvangen’. (Bron: AOB, 23 jan. 2019)

Aantal bijlesbedrijven explodeert

Het aantal bijlesbedrijven is in 4 jaar tijd met 70 procent toegenomen. Ouders willen zo graag dat hun kind goed scoort op de eindtoets dat ze daar veel geld, tijd en moeite voor over hebben.

De markt is ‘booming business’ zegt Otto Sanders van Junior Einstein tegen RTL Nieuws. “We zijn sterk groeiend. De programma’s worden in toenemende mate afgenomen.” Ook online platform Squla signaleert een stijgende vraag. “Ouders hebben steeds grotere ambities, worden mondiger en nemen het heft in eigen hand.” Dat is ook te zien aan de uitgaven aan huiswerkbegeleiding, bijlessen en examentraining. Spendeerden ouders daar in 2000 nog in totaal 2 miljoen euro aan, in 2017 is dat opgelopen tot 16 miljoen, blijkt uit cijfers van het CBS.

Een slechte ontwikkeling vindt hoogleraar educatie en pedagogiek Jan van Tartwijk. “Kinderen die het niet kunnen betalen, worden op achterstand gezet”, zegt hij tegen RTL. Ook wordt er veel druk gelegd op de kinderen. Presteren op hun eigen niveau is kennelijk niet meer goed genoeg. Het zou volgens Van Tartwijk beter zijn als de keuze voor het middelbare schoolniveau pas later wordt gemaakt. “Je hebt nou eenmaal kinderen die zich langzamer ontwikkelen.” (Bron: CBS, RTL Nieuws en Welingelichtekringen, 22 feb. 2019)
experiment met flexibele schooltijden

Einde experiment met flexibele schooltijden op basisscholen

Tussen 2011 en 2018 heeft een klein aantal scholen geëxperimenteerd met afwijking van de regels. HR-kiosk schreef daarover op 19 april 2016.

Minister Slob heeft in april 2019 besloten is de experimenten stoppen en heeft de Tweede Kamer daarover geïnformeerd. Vanaf 2020 wordt het basisscholen verboden te experimenteren met de flexibele schoolvakanties en lestijden. Reden is dat de Inspectie van het Onderwijs meldde dat na acht jaar vijf van de oorspronkelijk twaalf scholen vanwege kwaliteitsproblemen uit het experiment zijn gestapt. En twee scholen hebben ingrijpende maatregelen genomen om problemen met de kwaliteit het hoofd te bieden.

Eindtoets onderdeel van schooladvies

Het CPB concludeert in een rapport (2 april 2019) dat de plaatsing van leerlingen op de middelbare school beter wordt als de informatie uit de eindtoets wordt benut. Dat kan door de toets vóór het schooladvies af te nemen. Dit is in lijn met een eerder voorstel van de coalitiepartijen CDA, VVD, D66 en ChristenUnie.

Op dit moment krijgen achtstegroepers hun advies al in februari. De eindtoets volgt in het voorjaar. ­Alleen als kinderen op de toets hoger scoren dan hun schooladvies moet het advies opnieuw worden be­keken, maar bijstellen is niet verplicht en in de praktijk gebeurt dat niet vaak. Daar komt bij dat leerlingen van laagopgeleide ouders met een laag inkomen vaker een lager schooladvies van hun leraar krijgen dan dat men op basis van de toetsscores zou verwachten.

Parttimers verleiden meer te werken

Steeds meer basisscholen doen door het oplopende lerarentekort een beroep op parttimers om meer dagen aan de slag te gaan. Gevraagd wordt om minimaal 3 of 4 dagen te werken (2019). Patrick Banis, directeur Arbeidsmarkt bij het CAOP*, herkent de ontwikkeling. Volgens hem is het vooral belangrijk oog te hebben voor wat leerkrachten nodig hebben om meer te werken.

Scholen komen kandidaten tegemoet, bijvoorbeeld door het mogelijk te maken dagelijks later te beginnen en/of eerder te stoppen. Daardoor kunnen zij zelf hun eigen kinderen naar school brengen en ophalen.

* Centrum voor Arbeidsverhoudingen Overheidspersoneel (CAOP)

Toch nog extra geld voor leraren basisonderwijs

Pal voor Prinsjesdag 2019 geeft minister Slob de verlossende mededeling, voor de basisleraren komt 285 miljoen extra. De reden is dat de leraren qua salaris meer in de pas zullen lopen met de bedrijfsleven, de zogeheten loonbijstelling.

Wat exact met het geld gaat gebeuren is aan de werkgevers en vakbonden. Er zijn verschillende mogelijkheden: loonsverhoging, arbeidsmarkttoelage of een bonus om leraren aan te trekken en/of te behouden.

Toename ZZP-docenten door groeiend lerarentekort

Het groeiende lerarentekort zorgt voor een toename aan ZZP-docenten. Het aantal ZZP’ers in het basis- en voortgezet onderwijs is de afgelopen jaren ruim verdubbeld. ‘Als een leraar marktconform betaald wordt, krijg je deze versplintering niet’, zegt Frank Cörvers, bijzonder hoogleraar onderwijsarbeidsmarkt bij het CAOP en Tilburg University, in een artikel in Trouw (9 sep. 2019).

Dwang scholen tot (meer) burgerschapsonderwijs

Minister Arie Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs) komt met een strengere wet om scholen te dwingen het burgerschapsonderwijs op een hoger plan te brengen. ‘Er zijn nu grote verschillen tussen scholen hoe zij met burgerschapsonderwijs omgaan. Sommige scholen maken er echt werk van, maar andere scholen geven bij wijze van spreken één les per jaar, aldus de bewindsman.’ (Datum: 30 nov. 2019)

Scholen krijgen meer vrijheid voor invulling lespakket

Scholen krijgen in het nieuwe lespakket de vrijheid om 30 procent van de lessen naar eigen inzicht in te vullen. Zo wil het kabinet voorkomen dat leraren worden overladen met vakken die ze ‘moeten’ geven. Nu is het lesplan nog grotendeels dichtgetimmerd door het landelijke curriculum.

De brief aan de Kamer is de kabinetsreactie over het aanpassen van het lespakket, waar de commissie Curriculum.nu van zo'n 150 leraren en schooldirecteuren zich over heeft gebogen en in oktober 2019 een advies over heeft uitgebracht. Het pakket is al ruim 12 jaar niet aangepast.
"In het verbeterde curriculum leggen we vast wat leerlingen minimaal moeten kennen en kunnen", zegt minister Slob van Onderwijs. "Leraren en schoolleiders weten wat hun leerlingen nog meer nodig hebben. (Datum: 9 dec. 2019)

Onderwijs-CAO is rond, staking gaat toch door

Onderwijsbonden hebben in december 2019 een CAO-akkoord bereikt met werkgeversorganisatie PO Raad. De bonden zetten hun voor eind januari 2020 aangekondigde staking toch door, hiermee willen de bonden een structurele ondersteuning van het kabinet afdwingen.

De CAO, die nog moet worden goedgekeurd door de leden, houdt het volgende in:

• Leerkrachten, onderwijsondersteuners en schoolleiders krijgen vanaf 1 januari 2020 tot en met 31 oktober 2020 een loonsverhoging van 4,5 procent.
• In februari 2020 krijgt het onderwijspersoneel een nabetaling van 33% procent van het maandsalaris en een eenmalige bonus van 875 euro bij een voltijdbaan. Personeel dat geen voltijdbaan heeft, krijgt de bonus naar rato.
• Er komen nieuwe functiebeschrijvingen voor ondersteunend personeel en schooldirecteuren.
• Er wordt geld vrijgemaakt voor aanvullend geboorteverlof en extra scholingsbudgetten.
• Er komt een individueel scholingsbudget van € 600 per jaar in 2020 en 2021 voor het gehele onderwijspersoneel.
• Bij de schoolbesturen komt van een ‘van-werk-naar-werk beleid’ om zoveel mogelijk werkgelegenheid te behouden.
• De transitievergoeding vervalt.

De coronacrisis vraagt om ander onderwijs dan normaal

De volksgezondheid staat voorop voor kinderen, jongeren, leraren en ander onderwijspersoneel. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) toont overtuigend aan dat het sluiten van alle scholen daar niet aan bijdraagt. De gezondheidsrisico’s voor kinderen en jongeren zijn laag. Kinderen en jongeren spelen een geringe rol in het voortgaan van de uitbraak van het virus.

Het advies van het RIVM blijft staan. De voortgang van onderwijs aan kinderen en jongeren is heel belangrijk, of ze nu thuis zitten of op school. In deze crisistijd moet daarbij worden nagedacht over andere manieren om het beste onderwijs te organiseren. (Rijksoverheid, 13 mrt. 2020)

NB: Twee dagen later was het advies van het RIVM alweer verleden tijd. Scholen blijven vanaf 16 maart tot en met 6 april 2020 gesloten om de uitbraak van het coronavirus te beteugelen. De scholen en kinderdagverblijven blijven alleen open voor kinderen van ouders die in vitale beroepen werken, zoals in de zorg of bij de hulpdiensten. Zie dit bericht.

Eerste Kamer stemt in met nieuwe wet voor burgerschapsonderwijs

De Eerste Kamer heeft vandaag ingestemd met de nieuwe wet voor burgerschapsonderwijs op basisscholen en middelbare scholen. Deze wet heeft als doel dat alle scholen leerlingen kennis en respect bijbrengen over de basiswaarden van de democratische rechtsstaat. De wet gaat in vanaf 1 augustus.
 
Burgerschapsonderwijs is al wettelijk verplicht, maar voor veel scholen is het niet duidelijk wat er precies van hen wordt verwacht. Daarom heeft minister Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs) de wettelijke opdracht voor scholen aangescherpt. (Bron: Rijksoverheid, 22 juni 2021)