Zelfsturing: hoe bepaal je de mate van vrijheid?

Opinie  |  do 1 dec 2016  |  Auteur: Peter Rooze  |  Trefwoorden: Zelfsturing, Autonomie


foto: Designed by Kues1 / Freepik

Zelfsturing soms wel autonomie genoemd blijft een hot topic. Enerzijds zijn er berichten dat zelfsturing het middel is om mensen te motiveren om beter te presteren en anderzijds komt er steeds meer kritiek op het fenomeen. Zelfsturing zou leiden tot meer verzuim en minder productiviteit.
In de discussie over wat nu precies autonomie is ontbreekt het vaak een eenduidige definitie en worden motieven die ten grondslag liggen aan de invoering van zelfsturing niet consequent uitgewerkt. Zoals bijvoorbeeld het psychologische motief en het economische motief. Het psychologische motief gaat uit van het idee dat mensen gelukkig worden wanneer zij zeggenschap hebben over de organisatie en uitvoering van hun werk. Het economische motief gaat uit van het idee dat de efficiëntie en effectiviteit van een organisatie toeneemt wanneer zij meerdere taken verrichten (buiten hun basistaak). Helaas worden deze motieven niet consequent uitgewerkt. Zo blijft de zeggenschap over de organisatie van het werk een managementtaak in handen van een kleine groep mensen en blijft specialistische kennis in handen van deskundigen belegd in stafdienten.

Het resultaat van deze inconsequentie is bijvoorbeeld dat medewerkers in teams wel de verantwoordelijkheid krijgen om gezamenlijk het afgesproken werk te realiseren, maar niet de bevoegdheden om de juiste middelen te verwerven om deze productie te realiseren.

Frustratie ontstaat wanneer het team niet zelfstandig deze eisen kan inwilligen.

Medewerkers voelen zich gehandboeid wanneer niet zelfstandig kan worden ingespeeld op wisselende eisen van de klanten. Toestemming en overleg met de stafmedewerkers remt de slagkracht. Hier wringt vaak de schoen. Om de kans op succes van zelfsturing te vergroten is het belangrijk om vooraf een eenduidige definitie te hanteren en de consequenties hiervan te accepteren.
Er is sprake van zelfsturing en resultaatverantwoordelijkheid wanneer zonder directe bemoeienis van derden doelstellingen gerealiseerd kunnen worden. Een kenmerk van het hebben van veel autonomie is de beschikbaarheid over een budget met veel vrijheid: een lumpsum budget. Zeg maar een creditkaart van de zaak!

Autonomie is de mogelijkheid om zelf beslissingen te nemen zonder bemoeienis van anderen.

In termen van autorijden doet de autonome chauffeur het volgende: zelfstandig de autorit plannen, de passagiers uitkiezen, de auto besturen, remmen en schakelen, het ‘eigen’ informatiesysteem raadplegen waarmee je de conditie van de auto kunt meten, het anticiperen op plotselinge veranderingen en over de middelen beschikken om de brandstof en het onderhoud te financieren.
Kortom, autonomie is de mogelijkheid om zelf beslissingen te nemen zonder bemoeienis van anderen.

Met de gratis zelfsturingstest kunt u de mate van autonomie bepalen van uw team of afdeling.


Doe de zelfsturingstest


Lees het achtergrondartikel