Invoering in Nederland

Datum laatste wijziging: 13 mei 2015  |  Trefwoorden:

Uit het historisch archief
De eerste bedrijven die vijf of meer jaren geleden een systeem van flexibele arbeidsvoorwaarden hebben ingevoerd zijn onder andere Dow Chemical, Centraal Beheer, Vroom & Dreesmann, Heineken en Koninklijke Bijenkorf.

Cijfers
In de afgelopen jaren zijn steeds meer bedrijven er toe overgegaan flexibele arbeidsvoorwaarden in te voeren, al dan niet verplicht gesteld in de CAO.
Een kwart van de werkgevers biedt werknemers een keuzepakket wat betreft de arbeidsvoorwaarden. Een derde van de overige werkgevers overweegt dat. Van alle Europese landen bieden de meeste Nederlandse werkgevers zo’n pakket, Italianen het minst (Bron: Mercer, nov. 2009).
 
Voorbeelden cafetariasystemen in Nederland

Welzijn
De 60.000 werknemers in de welzijnssector krijgen meer keuzemogelijkheden de eigen arbeidsvoorwaarden samen te stellen. Per 1 januari 2004 geldt de CAO a la carte regeling. Eerder bereikten bonden en de werkgevers hierover een akkoord. Met de a la carte regeling kunnen de werknemers de arbeidsvoorwaarden aanpassen aan de eigen wensen. Het kan gaan om extra vrije tijd (voor bijvoorbeeld sabbatsverlof), meer pensioenopbouw of extra salaris. Werknemers krijgen de mogelijkheid bronnen te ruilen voor doelen. Bronnen die werknemers mogen inzetten zijn bijvoorbeeld vakantie-uren, compensatie-uren en seniorenverlof. Geldbronnen zijn het salaris, de eindejaarsuitkering en bijzondere toeslagen. Met het inzetten van deze bronnen wordt het mogelijk doelen te realiseren als extra verlof of extra geld.  

Gemeente Hoorn
Medewerkers kunnen belast loon ruilen voor onbelast loon. Een deel van het loon (bronnen) wordt daardoor gebruikt om een of meer faciliteiten (doelen) uit het arbeidsvoorwaardenpakket te bekostigen. De medewerker kan op verzoek deelnemen aan de cafetariaregeling.
De medewerker heeft de keuze uit een aantal doelen en bronnen.
De beschikbare doelen zijn:
· het aan- of verkopen van vakantie-uren
· bedrijfsfitness
· fietsproject
· vakbondscontributie
· reiskostenvergoeding
· lening voor een computer.
De beschikbare bronnen zijn:
· (een deel van) de vakantie-uren
· (een deel van) de bruto vakantietoeslag
· (een deel van) de bruto eindejaarsuitkering
· (een deel van) de bezoldiging

Overheid
Het systeem heet 'Individuele keuzen in het arbeidsvoorwaardenpakket (IKAP)'. Het recht op individuele keuzen wordt voor alle ambtenaren binnen de sector Rijk structureel mogelijk gemaakt. Minimaal één keer per jaar kan de ambtenaar zijn pakket samenstellen, hem/haar wordt de mogelijkheid geboden om
a. meer te werken,
b. minder te werken en
c. rechtspositionele aanspraken in te zetten voor alternatieve beloningen c.q. doelen die op grond van de belastingwetgeving een fiscaal voordeel opleveren t.o.v. netto-uitbetaling.
 
Individuele keuzen in het arbeidsvoorwaardenpakket (IKAP)

De keuzemogelijkheden die het IKAP biedt, zijn meer of uren werken, minder vakantie en belastingvoordeel. Rijksambtenaren kunnen ervoor kiezen om:
• hun inkomen verhogen door meer te werken. Maximaal 100 uur per kalenderjaar wordt extra uitbetaald. Voor ambtenaren die vallen onder de Rechterlijke macht geldt dat ze maximaal 200 uur per kalenderjaar extra uitbetaald mogen krijgen. Per week mogen beide groepen maximaal 40 uur werken;
• een bepaalde periode minder uren werken. Per kalenderjaar kunnen ze maximaal 80 uur minder werken bij een 36-urige werkweek. Voor ambtenaren die minder uren per week werken geldt een maximum naar verhouding;
• vakantie-uren te laten uitbetalen. Na het inleveren van vakantiedagen moet de ambtenaar minimaal 144 uur vakantie overhouden (ongeveer 18 dagen) bij een 36-urige werkweek. Ook hier geldt dat bij een kortere werkweek het minimaal aantal uren naar verhouding is.

Rijksambtenaren kunnen belastingvrij van de volgende mogelijkheden gebruikmaken:
• bedrijfsfitness;
• een fiets voor woon-werkverkeer en een fietsverzekering;
• de inrichting van een thuiswerkruimte;
• vakliteratuur;
• openbaar vervoerkaarten die de ambtenaar mede voor reizen naar het werk gebruikt (bijvoorbeeld een OV-jaarkaart of een eerste klas jaartrajectkaart, in plaats van de tweede klas jaartrajectkaart die via de werkgever verstrekt is);
• studie/opleiding voor het werk;
• vakbondscontributies.

Rijksambtenaren kunnen een belastingvrije vergoeding laten uitbetalen om deze zaken te betalen. Ze kunnen kiezen uit welke van de volgende bronnen die vergoeding komt:
• maximaal 10 procent van het jaarsalaris;
• vakantietoeslag;
• vergoeding voor meer uren werken;
• vergoeding voor minder vakantie.

Driessen HRM en Tasper ontwikkelen samen IKB-oplossing
In toenemende mate is flexibilisering van arbeidsvoorwaarden een belangrijk thema voor organisaties in de publieke sector. De invoering van individuele keuzebudgetten is een gevolg hiervan. Om hier een passende oplossing voor te bieden heeft Driessen de handen ineengeslagen met Tasper, specialist op het gebied van flexibele arbeidsvoorwaarden. Door de kennis en diensten van Driessen te combineren met de technologie van Tasper en AFAS biedt Driessen haar klanten een nieuwe e-HRM oplossing: de Driessen BudgetManager.

(Bron: Driessen, 21 jan. 2015)

In het meest recente akkoord voor de cao Gemeenten 2013-2015 was afgesproken om per 1 januari 2016 het individueel keuzebudget (IKB) in te voeren. Recente berichtgeving vanuit het Landelijk Overleg Gemeentelijke Arbeidsvoorwaarden (LOGA) wijst echter uit dat deze datum niet realistisch is en de invoeringsdatum van het IKB verschuift naar 1 januari 2017.

(Bron: Driessen, 4 mei 2015)