Rechtsbijstand

Inhoud

1. Oude regeling
2. Werkkostenregeling (WKR)
3. Advocaatkosten ontslag
4. Gesubsidieerde rechtsbijstand
5. Vrije advocaatkeuze bij rechtsbijstandsverzekering
6. Vrije advocaatkeuze bij UWV-procedure?
7. Eerste Kamer wijst bezuiniging rechtsbijstand af
8. Vrije advocaatkeuze voor verzekerden stuk dichterbij
9. Lichte stijging gesubsidieerde rechtsbijstand in 2016
10. Meer geld voor rechtsbijstand?
11. Sociaal Verhaal
12. Pro-Deoadvocaat niet meer voor elke zaak
13. Sneller hulp door samenwerking

---

Oude regeling

Onbelast

In sommige organisaties is het gebruikelijk dat de werknemer van de werkgever een vergoeding krijgt voor de advocaatkosten of proceskosten bij ontslag. Deze vergoeding kon in het verleden zonder loonheffingen worden betaald, maar is sinds 2001 gewoon belastbaar loon.

Werkkostenregeling

Vrije ruimte mits

Onder de werkkostenregeling (WKR) zijn vergoedingen voor kosten van rechtsbijstand die een werknemer maakt bij een ontslagprocedure niet meer afzonderlijk vrijgesteld. De vergoeding voor de kosten van outplacement wel. Echter dan moet die vergoeding wel kwalificeren als loon uit tegenwoordige dienstbetrekking.

Deze vergoedingen moeten, om ze als eindheffingsbestanddeel aan te kunnen wijzen (en ze onbelast te laten lopen via de vrije ruimte), onder de werkkostenregeling eveneens aan te merken zijn als loon uit tegenwoordige dienstbetrekking. Vaak maken deze vergoedingen echter deel uit van de ontslaguitkering/transitievergoeding*. Een ontslaguitkering (of transitievergoeding) kwalificeert echter in de regel als loon uit vroegere dienstbetrekking. Daarmee zou het dus niet meer mogelijk zijn vergoedingen voor advocaatkosten en outplacement onbelast uit te keren.

* De maximale hoogte van de transitievergoeding wordt vermeld in subrubriek Transitievergoeding (tabellen).

De Belastingdienst heeft echter goedgekeurd dat het loon uit vroegere dienstbetrekking toch mag worden aangewezen als eindheffingsloon/via de vrije ruimte mag lopen. Voorwaarde is wel dat tegelijkertijd aan de werknemer loon uit tegenwoordige dienstbetrekking wordt uitgekeerd. Dat is bijvoorbeeld het geval als de werknemer behalve de ontslagvergoeding tegelijkertijd een eindafrekening ontvangt voor vakantiedagen die hij nog tegoed had. (Bron: BDO, 4 mei 2016)

Advocaatkosten ontslag

Uit jurisprudentie blijkt dat de advocaatkosten voor de bestrijding van o.a. een ontslag op staande voet van de inkomstenbelasting niet aftrekbaar zijn.

Gesubsidieerde rechtsbijstand

Afhankelijk van iemands inkomen en vermogen, komt hij in aanmerking voor gesubsidieerde rechtsbijstand of mediation. Er wordt altijd een eigen bijdrage betaald. Voor meer informatie wordt verwezen naar de site van de Rijksoverheid.

De bedragen van de rechtsbijstand staan in subrubriek Rechtsbijstand (tabellen).

Vrije advocaatkeuze bij rechtsbijstandsverzekering

Bij een rechtsbijstandsverzekering in natura - dus geen kosten-verzekering - ontstaat het recht op vrije advocaatkeuze pas nadat de verzekeraar twee stappen heeft gezet: het besluit om te gaan procederen én het besluit de zaak niet door een rechtsbijstandsverlener in loondienst (niet zijnde advocaat) van de rechtsbijstandsverzekeraar te laten behandelen, maar door een externe rechtshulpverlener. Dat heeft het Hof Amsterdam op 26 juli 2013 bepaald. (Bron: DAS - Rechtsbijstand, 2 sep. 2013)

Vrije advocaatkeuze bij UWV-procedure?

Algemene regel is dat als een werknemer in een procedure wordt betrokken en hij over een rechtsbijstandverzekering beschikt, hij het recht heeft om zelf zijn rechtshulpverlener te kiezen. Hij hoeft dan dus geen genoegen te nemen met de behandelaar die hij van de verzekeringsmaatschappij krijgt toegewezen.
Hoewel dit recht in de rechtspraak inmiddels is bevestigd, komt het in de praktijk toch nog regelmatig voor dat een rechtsbijstandsverzekeraar zich hier niet bij neer wenst te leggen. In een recent geval diende een werkgever een ontslagvergunningsaanvraag in (op bedrijfseconomische gronden) bij het UWV. De werknemer was voor rechtsbijstand verzekerd en verzocht de verzekeringsmaatschappij om kostendekking voor rechtsbijstand in de ontslagprocedure door een externe advocaat. Dat verzoek werd niet gehonoreerd. Volgens de verzekeringsmaatschappij bestond er namelijk geen recht op vrije advocaatkeuze omdat de ontslagprocedure bij het UWV niet kon worden aangemerkt als een gerechtelijke of administratieve procedure zoals bedoeld in de van toepassing zijnde regelgeving.
De kortgeding rechter achtte zich echter niet in staat om die vraag te beantwoorden en heeft de vraag doorgeschoven naar Hoge Raad, die vervolgens vragen heeft gesteld aan het Europese Hof van Justitie. (Bron: Sumrin Advocaten, okt. 2014)

Eerste Kamer wijst bezuiniging rechtsbijstand af

De Eerste Kamer sprak in een motie uit dat het bezuinigen op vergoedingen voor mensen die het voeren van een rechtszaak niet kunnen betalen, onaanvaardbaar is. (Bron: Joop / Politiek, 20 jan. 2015)

Vrije advocaatkeuze voor verzekerden stuk dichterbij

Het Europees Hof van Justitie heeft twee uitspraken gedaan over de vrije advocaatkeuze. Door de uitspraak komt een vrije keuze in advocaten voor verzekerden een stuk dichterbij. De uitspraak heeft grote gevolgen voor rechtsbijstandverzekeringen. De discussie over vrije advocaatkeuze speelt al enkele jaren. Het recht op vrije advocaatkeuze houdt in dat de verzekerde zelf, op kosten van de rechtsbijstandsverzekeraar, een advocaat naar zijn of haar keuze kan inschakelen. De rechtsbijstandsverzekeraar kan in dat geval dus niet bepalen door welke advocaat de zaak wordt behartigd. (Bron: VVP, 7 apr. 2016)

Het recht om zelf een advocaat te kiezen, krijgt sinds 2013 steeds meer vorm. In de Europese Richtlijn 87/344/EEG is in 1987 bepaald dat het belang voor de verzekerde om zelf zijn advocaat te kunnen kiezen centraal staat. Hierin staat ook dat een verzekerde het recht om een eigen advocaat te kiezen moet hebben wanneer er sprake is van een belangenconflict.

Lichte stijging gesubsidieerde rechtsbijstand in 2016

In 2016 was er een lichte stijging van het aantal toevoegingen, naar circa 450.000. Het Juridisch Loket kreeg bovendien bijna 750.000 vragen. Het aanbod van advocaten nam licht af, terwijl het aantal mediators toenam. (Bron: Recht.nl, 8 aug. 2017).

Meer geld voor rechtsbijstand?

De president van het Gerechtshof Amsterdam, Herman van der Meer, werd ruim een jaar geleden door de toenmalig minister van Veiligheid en Justitie, Ard van der Steur, gevraagd om onderzoek te doen naar het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand. Vraag was of een vaste vergoeding voor de tijd die advocaten kwijt zijn aan gesubsidieerde rechtsbijstand - een bedrag dat gebaseerd was op de gemiddelde tijd die advocaten twintig jaar geleden aan zaken besteedden - anno 2017 nog wel genoeg is. Hij mocht, zo bleek later, niet concluderen dat er meer geld bij moest. In de wetenschap noem je het bewust vooraf uitsluiten van ongewenste conclusies gewoon fraude.

Op 25 oktober 2017 presenteerde Van der Meer de bevindingen van zijn commissie. De belangrijkste: advocaten krijgen te weinig betaald voor de tijd die ze kwijt zijn aan zaken in de gesubsidieerde rechtsbijstand. „Achterstallig onderhoud”, zo noemt Van der Meer het. Dat heeft gevolgen voor de kwaliteit, en daarmee voor de rechtsstaat.

Het is aan de nieuwe minister voor Justitie en Veiligheid, Ferdinand Grapperhaus, veranderingen in de gesubsidieerde rechtsbijstand aan te brengen. (Bron: NRC, 26 okt. 2017)