Collectief ontslag (arbeidsrecht)

Datum laatste wijziging: 5 juli 2020  |  Trefwoorden: , ,

Inhoud

  1. Inleiding collectief ontslag
  2. Collectief ontslag vanaf 1 april 2014
  3. Ambtenaren
  4. Uitvoering
  5. Jurisprudentie afspiegelingsbeginsel
  6. Commissie voor geschilbeslechting

Inleiding collectief ontslag

Wanneer er sprake is van een collectief ontslag, d.w.z. de werkgever is voornemens de arbeidsovereenkomst met twintig of meer werknemers tegelijkertijd te beëindigen, dan is de werkgever gehouden aan de Wet Melding Collectief Ontslag (WMCO).

De wettelijke procedures schrijven voor dat het voorgenomen ontslag besproken moet worden met de ondernemingsraad en gemeld moet worden aan het UWV en de betrokken vakbonden. De melding van het collectief ontslag aan het UWV moet onderscheiden worden van het aanvragen van de individuele ontslagvergunningen.
Na de melding moet de werkgever voor de verschillende werknemers met wie hij de arbeidsovereenkomst wil beëindigen, ook nog afzonderlijk een ontslagvergunning aanvragen.

Collectief ontslag vanaf 1 april 2014

Bij collectief ontslag geldt het afspiegelingsbeginsel. Dat betekent dat de werkgever werknemers met soortgelijke functies in leeftijdscategorieën indeelt, en vervolgens degene die als laatste in een categorie in dienst is gekomen, als eerste ontslaat.

Vanaf 1 april zijn de ontslagregels gewijzigd. Eerst moet de werkgever die werknemer(s) ontslaan die recht hebben op een AOW-uitkering. Vervallen er bijvoorbeeld 4 banen en hebben 6 werknemers recht op AOW, dan krijgt de AOW-gerechtigde die het laatst in dienst is gekomen als eerste ontslag.

Zie ook de aanpassingen december 2015.

Ambtenaren

De WMCO is (nog niet) van niet toepassing op ambtenaren. Lees meer over ambtenaren.

Uitvoering

Er is sprake van collectief ontslag als:
  • De werkgever wilt de dienstverbanden van 20 of meer werknemers binnen een periode van 3 maanden beëindigen.
  • Het ontslag is om bedrijfseconomische redenen.
  • De werknemers die de werkgever wilt ontslaan werken binnen 1 werkgebied* van de Wet melding collectief ontslag (WMCO).
*De Wet melding collectief ontslag (WMCO) geldt voor de volgende werkgebieden:
  • Friesland, Groningen en Drenthe
  • Overijssel en Gelderland
  • Noord-Brabant en Limburg
  • Zuid-Holland en Zeeland
  • Flevoland en Utrecht
  • Noord-Holland

Wet melding collectief ontslag (WMCO)

Wanneer er sprake is van collectief ontslag, moet de werkgever zich houden aan de regels van de Wet melding collectief ontslag (WMCO). Voor de werkgever is de uitvoering als volgt:
  • Hij meldt bij UWV en de vakbond(en) met leden binnen het bedrijf dat hij werknemers collectief gaat ontslaan.
  • Hij raadpleegt de vakbond(en) over de voorgenomen ontslagen. Als de vakbond niet (op tijd) reageert op uw uitnodiging, dan vervalt deze verplichting.
  • Hij raadpleegt meestal ook de ondernemingsraad.
NB: Als je werkgever zich niet aan de WMCO houdt, is het ontslag niet rechtsgeldig. Een gesloten beëindigingsovereenkomst of opzegging van de arbeidsovereenkomst is dan vernietigbaar bij een kantonrechter. 

Wachttijd een maand

Na de melding aan UWV en de vakbond(en) moet een werkgever één maand wachten voordat hij tot ontslag overgaat. Dit geeft de vakbond(en) genoeg tijd om te reageren op het dreigende collectieve ontslag. In een paar situaties mag de werkgever afwijken van deze termijn van een maand:
  • De vakbonden kunnen zich vinden in het ontslag.
  • De vakbonden reageren niet binnen twee weken op de schriftelijke melding.
  • De vakbonden laten schriftelijk weten dat ze afzien van raadpleging.
In de praktijk komen deze uitzonderingen nauwelijks voor. Vaak kiezen de betrokken partijen er voor om de maand wachttijd in ieder geval te gebruiken om een sociaal plan af te sluiten.

Zie ook subrubriek Collectief ontslag (uitvoering).

Jurisprudentie

Afspiegelingsbeginsel

Een werkgever past wegens noodzakelijke wijzigingen haar organisatiestructuur aan. De functie van een werknemer komt daardoor te vervallen, de werkgever heeft een ontslagvergunning aangevraagd. De werknemer is het hiermee oneens, zijn functie in de organisatie is uitwisselbaar met nieuwe functies binnen de organisatie. Van de kantonrechter krijgt hij geen gelijk omdat het afspiegelingsbeginsel niet van toepassing is.

Vakbonden niet geraadpleegd

Het UWV heeft de ontslagaanvraag van 15 cabinemedewerkers door Ryanair niet in behandeling genomen. Reden is dat de vliegstunter het collectieve ontslag niet met vakbonden heeft overlegd, zoals wettelijk verplicht.

De beslissing van het UWV heeft niet alleen betrekking op de cabinemedewerkers bij Ryanair, maar ook op de piloten waarvoor een ontslagvergunning* is gevraagd.

* Redactie: Hoewel het in het bericht niet staat, nemen wij aan dat het ontslag en binnen 3 maanden en 20 of meer werknemers en binnen hetzelfde werkgebied betrof.

Commissie voor geschilbeslechting

De Stichting van de Arbeid heeft de Commissie voor Geschilbeslechting ingericht. Werkgevers en belanghebbende vakbonden kunnen hierop gezamenlijk een beroep doen bij een ontslagaanvraag van twintig of meer werknemers als zij er niet in slagen tot overeenstemming komen over de noodzaak van het aantal ontslagen in het kader van de WMCO.  (Bron: Stvda, 26 jun. 2020

Ga terug naar subrubriek Ontslag.

Gerelateerde artikelen en/of partner bijdragen: Collectief ontslag (uitvoering) Faillissement